Współorganizatorem tego nietuzinkowego wydarzenia była gmina Sulejów, Wąchock oraz gmina Koprzywnica. V Forum Szlaku Cysterskiego odbyło się w dniach 24 – 27 września. Zaszczycili go swoją obecnością przedstawiciele niemalże wszystkich zgromadzeń cysterskich w Polsce na czele z Opatem Prezesem Polskiej Kongregacji Cystersów o. dr. Piotrem Chojnackim Ocist.
Rada Koordynacyjna Szlaku Cysterskiego z jej przewodniczącym prof. Andrzejem M. Wyrwą oraz władze powiatowe i samorządowe woj. świętokrzyskiego i piotrkowskiego. Sulejowską Gminę Cysterską na V Forum reprezentowali: Starosta Piotrkowski – Stanisław Cubała, Burmistrz Miasta i Gminy Sulejów – Stanisław Baryła, kierowniczka Referatu Promocji, Kultury, Turystyki, Sportu i Informatyki przy Urzędzie Miejskim w Sulejowie – Sylwia Miller, Mariusz Zapart oraz Jakub Miazek i Bogumiła Strojna z ramienia Fundacji „Obiekt Zabytkowy Opactwo Cystersów w Sulejowie”.
Spotkanie integracyjne uczestników V Forum
W czwartek 24 września uczestnicy V Forum, po zakwaterowaniu w hotelu „Europa” w Starachowicach, o godz. 14.00 spotkali się na okolicznościowym obiedzie w romańskim refektarzu w Opactwie w Wąchocku. Tu po powitaniu przez O. Opata Eugeniusza Augustyna Ocist., władze gminne i powiatowe woj. świętokrzyskiego, nastąpiło uroczyste otwarcie V Forum Gmin Cysterskich, Właścicieli Obiektów Cysterskich i Pocysterskich. W dalszej części uczestnicy zwiedzili Opactwo i Klasztor w Wąchocku, wysłuchali koncertu Filharmonii Świętokrzyskiej im. Oskara Kolberga w Kielcach oraz wzięli udział w niecodziennej modlitwie praktykowanej w klasztorach cysterskich i benedyktyńskich brewiarzu monastycznym. Na zakończenie pierwszego dnia Forum gościnni ojcowie cystersi zaprosili uczestników na wspólną kolację do refektarza przy lampce białego i czerwonego wina. Po kolacji w sali konferencyjnej hotelu „Europa” odbyło się walne zebranie członków Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Gmin Cysterskich oraz Rady Koordynacyjnej Szlaku Cysterskiego, na którym to uchwalono przez aklamację zmianę dotychczasowej nazwy „Ogólnopolskiego Forum Gmin Cysterskich, Właścicieli Obiektów Cysterskich i Pocysterskich” na „Forum Szlaku Cysterskiego”.
Na „kawie” u Mości Ossolińskich
W piątek 25 września, po śniadaniu i panelu dyskusyjnym w sali konferencyjnej hotelu „Europa”, uczestnicy V Forum udali się autokarami pod opieką przewodników na zwiedzanie najpiękniejszych zakątków ziemi świętokrzyskiej i sandomierskiej. W drodze na Św. Krzyż zatrzymaliśmy się w miejscowości Ujazd, gdzie można było podziwiać okazały, choć w ruinie, zamek Krzyżtopór Kanclerza Wielkiego Koronnego Krzysztofa Ossolińskiego i jego rodziny. Budowa i powstanie zamku oraz jego świetność pozostaje wciąż nie do końca poznana. To powód do narastania wokół niego legend. Jedną z nich jest opowieść o zastosowaniu na zamku symboliki liczb nawiązującej do kalendarza: okien miał ponoć tyle, ile dni w roku, pokoi tyle, ile tygodni; wielkich sal balowych tyle, ile miesięcy, a 4 narożne jego baszty odpowiadały liczbie kwartałów. Jego nazwa Krzyżtopór wywodzi się od krzyża – symbolu wiary i topora – herbu Ossolińskich. Zamek został całkiem ograbiony w czasie potopu przez Szwedów w 1655 r. Dzieła grabieży dopełniły w 1770 r. wojska rosyjskie w czasie obrony przed wojskami konfederacji barskiej. Zamek Krzyżtopór, niegdyś zabytek klasy „0”, obecnie ma status trwałej ruiny.
Cysterski „sabat” na Łysej Górze
Ujazdu uczestnicy V Forum udali się z wizytą do pobenedyktyńskiego klasztoru na Łysej Górze – Święty Krzyż. Według legendy Łysa Góra stanowiła w okresie średniowiecza centrum kultu pogańskiego. To tu zbierały się wiedźmy i czarownice na swoje sabaty. Na jej wierzchołku miała znajdować się bożnica, gdzie żyjący ówcześni Słowianie składali ofiary bożkom Lelum i Polelum, a według innego przekazu czcili tu trzy bożyszcze: Śwista, Pośwista i Pogodę. Opactwo benedyktyńskie założył na Łysej Górze prawdopodobnie Bolesław Chrobry w 1006 r., które od XIV w nazywane jest Świętym Krzyżem, jako że przechowywane są tu relikwie Drzewa Krzyża Świętego, na którym miał umrzeć Jezus Chrystus. To właśnie z klasztoru na Świętym Krzyżu w 1986 r. do sulejowskiej parafii przybyły relikwie Krzyża Świętego. To wówczas pożegnaliśmy ostatniego księdza diecezjalnego Adama Łyżwę, a powitaliśmy prawowitych właścicieli i obecnych gospodarzy naszego klasztoru, ojców cystersów z Wąchocka – w osobach: ojca Cherubina Kozery Ocist. i brata Jacka Fiutowskiego Ocist.. Gospodarzami obiektu na Świętym Krzyżu są obecnie zakonnicy, Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej. W krypcie pod klasztorem można zobaczyć złożone, zmumifikowane ciało, które przypisywano przez długi czas Jeremiemu Wiśniowieckiemu; ostatnie badania antropologiczne nie potwierdziły tej tezy. Szczątki są jednak dostępne do oglądania. W podziemiach na uwagę zasługują, również eksponowane, zmumifikowane zwłoki nieznanego powstańca styczniowego z 1863 r.
W gościnnej Koprzywnicy
Z klasztoru na Świętym Krzyżu uczestnicy V Forum udali się na spotkanie z władzami Miasta i Gminy Koprzywnica. W Miejskim Ośrodku Kultury w Koprzywnicy powitał nas Burmistrz Miasta i Gminy Marek Jońca, Sekretarz Dorota Kruszec – Nowińska i ks. proboszcz Jerzy Burek – gospodarz klasztoru pocysterskiego p/w Najświętszej Marii Panny i św. Floriana. Po poczęstunku udaliśmy się na zwiedzanie kościoła. Do naszych czasów zachowała się bryła kościoła i wschodnie skrzydło klasztoru w prawie nienaruszonym stanie. Najważniejsze pomieszczenie klasztorne – kapitularz pozostał w stanie niemal idealnym, oparty na dwóch filarach, przykryty sklepieniem krzyżowo – żebrowym. Z dwóch podtrzymujących sklepienie filarów jeden zachował oryginalną głowicę. Oryginalne są również otwory okienne w ścianie wschodniej. Obecnie urządzone jest tam lapidarium (miejsce do przechowywania i prezentowania kamiennych fragmentów i elementów pochodzących z zabytkowych budowli). Pozostała część klasztoru jest nieużywana.
Przy klasztorze w północnym jego skrzydle trwają prace archeologiczne mające na celu odsłonięcie ruin wirydarza. Po tej strawie dla ducha, sam Burmistrz Miasta Gminy Koprzywnica zaprosił uczestników na obiad do miejscowej szkoły ponadgimnazjalnej.
Cysterskie safari w Bałtowie
Ooooo tego to jeszcze nie było. Właściciele Obiektów Cysterskich i Pocysterskich na safari!!! Ale od początku… Nad rzeką Kamienną w powiecie ostrowieckim leży niewielka wieś Bałtów. Mało kto wiedziałby o tej miejscowości wśród lessowych wąwozów, gdyby nie pracownik Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie – paleontolog Gerard Gierliński, który rozpoczął tu badania archeologiczne i odkrył skamieniałe tropy górnojurajskich dinozaurów. Odkrycie to wywołało ogromne zainteresowanie nie tylko ogólnokrajowych mediów, ale i lokalnej społeczności. Dzięki zaangażowaniu, pomysłowości, pracy i energii wielu ludzi ruszyła budowa Bałtowskiego Parku Jurajskiego. 7 sierpnia 2004 nastąpiło uroczyste otwarcie Parku, który przyciąga rzesze turystów z całej Polski. Wzdłuż ścieżki dydaktycznej wiodącej przez dzieje Ziemi ustawiono rekonstrukcje ok. 70 dinozaurów. Modele wykonali paleorzeźbiarze w ścisłej współpracy z naukowcami. O jakichkolwiek pomyłkach w gabarytach prastarych gadów nie ma mowy.
Na końcu tej ścieżki, w ekspozycji stałej, można zobaczyć skamieniałości z Polski i wielu egzotycznych miejsc na świecie, m. in. z Madagaskaru i Spitsbergenu oraz ekspozycje minerałów przywiezionych głównie z krajów północnej Afryki. Zaś w sercu Bałtowa na ok. 40 – hektarowym obszarze znajduje się wspaniałe królestwo – przede wszystkim wolnej – dzikiej zwierzyny. Uczestnicy V Forum przeżyli niezwykłą przygodę podróżując przez Górny Zwierzyniec bałtowskiego safari amerykańskim schoolbusem. Stada jeleni, muflonów, szkockiego bydła, wielbłądy, strusie, daniele, lamy oraz alpaki dosłownie zaglądały do okien pojazdu. Nie zdążyliśmy obejrzeć Dolnego Zwierzyńca – świata ptaków i małych ssaków. Ten dzień pełen niezapomnianych wrażeń zakończony został w restauracji „Wygoda” w Wąchocku wspaniałą kolacją.
Z wizytą w sulejowskim klasztorze
W sobotę 26 września po śniadaniu i referacie prof. Tadeusza Mikosia dotyczącego działalności cystersów w zakresie geologii górnictwa i referacie Pawła Kołodziejskiego dotyczącego działalności cystersów w dolinie rzeki Kamiennej, uczestnicy V Forum udali się z wizytą do naszego sulejowskiego klasztoru. W sali „Ziemiańskiej” hotelu „Podklasztorze” przybyłych Uczestników Forum i zaproszonych Gości, m. in. Wójta Wolborza Andrzeja Sęka oraz zaproszonych Radnych Rady Miasta i Gminy Sulejów, powitał Burmistrz Miasta i Gminy Sulejów – Stanisław Baryła, Starosta Piotrkowski – Stanisław Cubała oraz proboszcz o. Augustyn Węgrzyn OCist. Po symbolicznej lampce wina goście udali się do kościoła na recital organowy Roberta Grudnia, a niewątpliwym ewenementem było wykonanie „Bolero” Maurice’a Ravela na organach przez samego Pana Roberta. Następnie obejrzeliśmy przedstawienie teatralne inaugurujące obchody 600 – lecia bitwy pod Grunwaldem pt. „Król Władysław Jagiełło w Sulejowie”. Inscenizację wyreżyserował z iście ułańską fantazją o. Augustyn Węgrzyn OCist, a wykonawcami byli uczniowie III klasy sulejowskiego gimnazjum oraz zaproszone bractwo rycerskie Piotra Gajdy z Piotrkowi Tryb.
Zakończenie V Forum
W niedzielę 27 września po Mszy św. o godz. 9.00 w klasztorze w Wąchocku, Burmistrz Miasta i Gminy Wąchock oraz o. Opat Eugeniusz Augustyn OCist. pożegnał uczestników V Forum Szlaku Cysterskiego. W tej czterodniowej wyprawie przez stulecia cały czas towarzyszył nam honorowy sołtys Wąchocka Stanisław Rożmiej.